Book icon with persian name of Pubnito
فروشگاهکتابخانه

سبد خرید


تعداد کل:0

بدیع در شعر فارسی

بدیع در شعر فارسی

تورج عقدایی

شعر، به مثابۀ پدیده، تابع علل اربعۀ مادی، فاعلی، صوری و غایی است. علت مادی شعر محاکات و تخیّل است که در زبان تجسّم می‌یابد؛ علت فاعلی شاعر و الهام شاعرانۀ او؛ علت صوری شکل‌های بیرونی، و علت غایی تأثیر در نفوس. «تأثیر در نفوس، که هدف نهایی شعر و هر کلام غیرعادی است، گاه از طریق خیال‌انگیزی حاصل می‌شود و گاه از راه تحریک عواطف» (زرین‌کوب، 1363: 73). عواملی، نظیر موسیقی الفاظ، خوش‌آهنگی واژه‌ها و ترکیب‌ها، و بهره‌گیری از تشبیه، استعاره، مجاز و کنایه، به دلیل نفوذ در ذهن مخاطب موجب قبض و بسط و تأثیر در نفس وی است. از این گذشته، «عامل دیگری هم هست که اگر در آن افراط نشود ممکن است به این تأثیر کمک بسیار کند: بدیع و آرایش‌های آن» . بدیع دانش شناخت و به‌کارگیری آرایه‌هایی است که زبان عادی را به زبان ادبی تبدیل میکند و سبب جذابیت سخن و تأثیر بیشتر آن در خواننده می‌شود. آرایش بدیعی، گرچه حاصل بازی دل‌نشینی است که با تصوّرات و تخیّلات شاعر در زبان شکل می‌گیرد، موجب تأثیر در نفس خواننده و ادراک عمیق همراه با لذت و شادمانی می‌شود. این بازی آنگاه مؤثرتر و لذّت‌بخش‌تر خواهد بود که شاعر برای آن طرح و نقشۀ قبلی نداشته و اقتضای سخن مؤثرترین عامل در ایجاد آن باشد. بنابراین، توجه به این امر ضروری است که این ابزارها برای آفرینش زیبایی و تأثیر بر مخاطب ایجاد شده‌اند و هرگونه افراط و تفریط در به‌کارگیری آنها کلام را از حالت طبیعی بیرون می‌برد. از آن‌جا که بدیع صناعت است و در هر صناعت، افزون بر داشتن «استعداد» برای یادگیری قوانین آن، «تمرین» و ممارست از شرط‌های لازم در فراگیری مطالب است دانشجوی علاقه‌مند به این درس به تمرین‌های کتاب بسنده نمی‌کند و از تحلیل نمونه‌های بیشتر که در متون ادبی به فراوانی یافت می‌شود غافل نمی‌ماند. اگر این کتاب بتواند به مخاطب در کشف و توضیح آرایه‌های بدیعی متون مختلف کمک کند مؤلف اجر خویش را دریافت کرده است.شعر، به مثابۀ پدیده، تابع علل اربعۀ مادی، فاعلی، صوری و غایی است. علت مادی شعر محاکات و تخیّل است که در زبان تجسّم می‌یابد؛ علت فاعلی شاعر و الهام شاعرانۀ او؛ علت صوری شکل‌های بیرونی، و علت غایی تأثیر در نفوس. «تأثیر در نفوس، که هدف نهایی شعر و هر کلام غیرعادی است، گاه از طریق خیال‌انگیزی حاصل می‌شود و گاه از راه تحریک عواطف» (زرین‌کوب، 1363: 73). عواملی، نظیر موسیقی الفاظ، خوش‌آهنگی واژه‌ها و ترکیب‌ها، و بهره‌گیری از تشبیه، استعاره، مجاز و کنایه، به دلیل نفوذ در ذهن مخاطب موجب قبض و بسط و تأثیر در نفس وی است. از این گذشته، «عامل دیگری هم هست که اگر در آن افراط نشود ممکن است به این تأثیر کمک بسیار کند: بدیع و آرایش‌های آن» . بدیع دانش شناخت و به‌کارگیری آرایه‌هایی است که زبان عادی را به زبان ادبی تبدیل میکند و سبب جذابیت سخن و تأثیر بیشتر آن در خواننده می‌شود. آرایش بدیعی، گرچه حاصل بازی دل‌نشینی است که با تصوّرات و تخیّلات شاعر در زبان شکل می‌گیرد، موجب تأثیر در نفس خواننده و ادراک عمیق همراه با لذت و شادمانی می‌شود. این بازی آنگاه مؤثرتر و لذّت‌بخش‌تر خواهد بود که شاعر برای آن طرح و نقشۀ قبلی نداشته و اقتضای سخن مؤثرترین عامل در ایجاد آن باشد. بنابراین، توجه به این امر ضروری است که این ابزارها برای آفرینش زیبایی و تأثیر بر مخاطب ایجاد شده‌اند و هرگونه افراط و تفریط در به‌کارگیری آنها کلام را از حالت طبیعی بیرون می‌برد. از آن‌جا که بدیع صناعت است و در هر صناعت، افزون بر داشتن «استعداد» برای یادگیری قوانین آن، «تمرین» و ممارست از شرط‌های لازم در فراگیری مطالب است دانشجوی علاقه‌مند به این درس به تمرین‌های کتاب بسنده نمی‌کند و از تحلیل نمونه‌های بیشتر که در متون ادبی به فراوانی یافت می‌شود غافل نمی‌ماند. اگر این کتاب بتواند به مخاطب در کشف و توضیح آرایه‌های بدیعی متون مختلف کمک کند مؤلف اجر خویش را دریافت کرده است.

مجوز کتاب

تومان 20000

همه نظرها

میانگین امتیازها

برای فیلتر نظرها، یک ردیف از پایین انتخاب کنید

0

0

0

0

0

0

مجموع

میانگین امتیاز کاربران

نظرهای این کتاب

نظرتان را با دیگر خوانندگان به اشتراک بگذارید

اطلاعات بیشتر

فهرست مطالب

کتاب‌های پیشنهادی

بر اساس کتاب هایی که پسندیده یا خوانده اید

logo

کلیه حقوق مادی و معنوی این وبسایت متعلق به شرکت توسعه و فن آوری آوید اروند بوده و هرگونه استفاده غیر معمول از محتویات این سایت، پیگرد قانونی دارد.